Văn Chương Khoa Cử Triều Nguyễn (Thi Hội, Thi Đình)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

ĐINH THANH HIẾU

VĂN CHƯƠNG KHOA CỬ

TRONG THI HỘI, THI ĐÌNH TRIỀU NGUYỄN

Chuyên ngành: Hán Nôm

Mã số: 62 22 01 04






TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÁN NÔM






Hà Nội - 2017

Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội



Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Ngọc Vương




MỞ ĐẦU


1. Lý do chọn đề tài

Trong lịch sử khoa cử Việt Nam, triều Nguyễn là một giai đoạn khoa cử Nho học phát triển thịnh đạt, tương đối lâu dài và liên tục. Trong điều kiện tư liệu hiện còn, cũng chỉ có triều Nguyễn là còn lưu trữ được đầy đủ và phong phú nhất hệ thống văn bài thi qua các khoa, với đầy đủ các thể văn khoa cử. Về cơ bản, chế độ thi cử và thể tài văn chương khoa cử triều Nguyễn được kế thừa từ các triều đại trước. Mặt khác, những biến động về chính trị - xã hội nảy sinh dưới triều Nguyễn là chưa từng có trong lịch sử chế độ chuyên chế, nó đã có những tác động lên thể chế và văn chương khoa cử, tạo nên bức tranh đa sắc mầu trong lịch sử văn chương khoa cử Việt Nam. Vì vậy, nghiên cứu văn chương khoa cử triều Nguyễn là một điểm nhìn quan trọng để từ đó có thể xem xét toàn bộ văn chương khoa cử Việt Nam.

Thi Hội và thi Đình là những kỳ thi cấp quốc gia do triều đình chủ trì, tập trung khảo thí các sĩ tử ưu tú nhất trong toàn quốc để chọn lựa học vị đại khoa. Có thể xem hệ thống văn bài thi Hội, thi Đình là tiêu biểu nhất, thể hiện đầy đủ nhất thể thức của toàn bộ các thể văn khoa cử.

Văn chương khoa cử là loại văn chương mang nhiều tính đặc thù. Các triều đại đã đúc kết, chọn lựa những thể văn dùng trong khoa cử sao cho qua đó thí sinh có thể thể hiện tối đa phẩm chất và năng lực, phù hợp với yêu cầu tuyển chọn bộ máy thừa hành và sử dụng thuận tiện trong khoa trường. Ở thời hiện đại, với góc nhìn có thể không đồng đẳng, văn chương khoa cử thường bị đánh giá là khuôn sáo, gò bó, trống rỗng, ít giá trị, thậm chí bị coi là tiêu biểu cho sự hủ lậu… Văn chương khoa cử thực chất là gì, rèn tập ra sao, tiếp cận bằng cách nào và lấy gì làm tiêu chí để bình giá cho văn chương khoa cử, ý nghĩa và tác dụng của nó trong thể chế khoa cử… là những câu hỏi mà muốn trả lời cần có sự khai thác, dịch thuật và nghiên cứu nghiêm túc. Đó là lý do lựa chọn đề tài "Văn chương khoa cử trong thi Hội, thi Đình triều Nguyễn".

2. Mục tiêu khoa học

Trên cơ sở trực tiếp khảo sát nguồn tư liệu Hán Nôm, luận án nghiên cứu văn chương khoa cử qua hệ thống bài thi trong khoa cử đại khoa (thi Hội, thi Đình) của triều Nguyễn, tập trung làm rõ "tứ trường văn thể" (kinh nghĩa, văn sách, thơ phú, "tứ lục") của khoa cử triều Nguyễn, qua đó góp phần nhận chân diện mạo của văn chương khoa cử, đặt trong mối quan hệ với những yêu cầu tuyển dụng quan chức của thể chế chuyên chế.

1. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi tư liệu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Luận án nghiên cứu văn chương khoa cử triều Nguyễn qua hệ thống văn bài thi Hội và thi Đình trong khoa thi Tiến sĩ văn của triều Nguyễn hiện còn lưu trữ được.

Trong giới hạn, luận án tập trung chủ yếu vào "tứ trường văn thể" khoa cử truyền thống (kinh nghĩa, văn sách, thơ phú, "tứ lục" trong các khoa thi Hội, thi Đình từ triều Minh Mệnh đến triều Thành Thái). Một số nội dung mới được đưa vào khoa trường trong giai đoạn cải lương khoa cử (1909 – 1919), luận án có đề cập đến để đảm bảo tính tổng thể, nhưng không nằm trong phạm vi nghiên cứu sâu của luận án.

...

• link http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cac...:DJ_W-mCNcvIJ:vannghiep.vn/wp-content/uploads/2017/12/V%25C4%2583n-ch%25C6%25B0%25C6%25A1ng-khoa-c%25E1%25BB%25AD-trong-thi-H%25E1%25BB%2599i-thi-%25C4%2590%25C3%25ACnh-tri%25E1%25BB%2581u-Nguy%25E1%25BB%2585n-tt.docx+&cd=12&hl=vi&ct=clnk&gl=vn