Cuộc Tiến Hóa Văn Học Việt Nam - Tuyển Tập Khảo Cứu Phê Bình

Tác giả Kiều Thanh Quế (1914 - 1947)

1. Gần 40 năm trước, khi còn là học sinh trung học đệ nhị cấp, khoảng năm 1972-1973, lần đầu tiên tôi tiếp xúc Kiều Thanh Quế (1914-1947) qua công trình khảo cứu Cuộc tiến hóa văn học Việt Nam, sách do Hoa Tiên tái bản tại Sài Gòn năm 1969 (1). Nhưng hồi ấy chỉ đọc một quyển này mà thôi. Về sau, do công việc giảng dạy và nghiên cứu, thi thoảng tôi có đọc một số bài viết của ông và của những nhà phê bình viết về ông, nhưng không có hệ thống. Lần này, lại có dịp đọc các bài viết, các công trình của ông một cách tương đối đầy đủ, hệ thống và đọc một mạch trong mấy ngày, qua Tuyển tập do PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn (Viện Văn học) và ThS. Phan Mạnh Hùng (Trường ĐHKHXH&NV-ĐHQG TP. HCM) biên soạn, giới thiệu.

Công trình Tuyển tập khảo cứu phê bình của Kiều Thanh Quế được các soạn giả lấy nhan đề chung là CUỘC TIỀN HÓA VĂN HỌC VIỆT NAM, bởi cuốn sách này là một công trình biên khảo tiêu biểu của Kiều Thanh Quế trước cách mạng tháng Tám 1945.

2. Ấn tượng đầu tiên mà người đọc dễ nhận thấy là công trình tuyển tập này được hai soạn giả thực hiện rất nghiêm túc và công phu, cùng với sự kiên trì kiếm tìm tư liệu trong thời gian nhiều năm, bởi lẽ những sách của Kiều Thanh Quế xuất bản ở Miền Nam cách đây đã quá lâu, trên dưới 70 năm, có vài cuốn được tái bản cũng phải đến khoảng trên 40 năm; còn các bài nghiên cứu và phê bình đăng trên các tạp chí như tạp chí Mai và nhiều nhất là tạp chí Tri Tân; mà các tạp chí này, đâu phải các thư viện lớn nào ở Sài Gòn, ở Hà Nội cũng đều có đủ bộ để người sưu tầm, biên soạn dễ dàng kiếm tìm! Nói thế để thấy thời gian, công sức và tài chính mà hai soạn giả đã bỏ ra khi làm bộ Tuyển tập này - một việc làm đòi hỏi sự công phu, kiên trì và nhẫn nại, thể hiện một phẩm chất đáng quý của người làm sách.

Đọc bài giới thiệu đầu sách Kiều Thanh Quế: nhà nghiên cứu, phê bình văn học, bạn đọc sẽ rõ điều mà tôi vừa nói. Bài viết với dung lượng 23 trang sách (tr 3 - tr 25), qua 7 mục, đã giới thiệu toàn bộ về Kiều Thanh Quế, từ Tiểu sử đến các Tiểu luận nghiên cứu; Đọc sách sáng tác; Đọc sách nghiên cứu, phê bình; Trao đổi, tranh luận; cho đến việc điểm lại các Công trình biên khảo, phê bình đã xuất bản của tác giả. Từ đó, nêu lên những nhận định, đánh giá về Kiều Thanh Quế, cùng giới thiệu cấu trúc của Tuyển tập. Để làm việc này, hai soạn giả phải mất đến 10 năm (1998-2008). Thế mới biết lao động học thuật của các vị khi làm Tuyển tập này thật đáng quý biết bao!